Elektrisch varen: stil, schoon, goedkoop en krachtig

Steeds meer mensen maken de keuze voor een elektrische sloep of een elektrische tender. Waarom kiezen voor elektrisch varen? Elektrisch varen biedt de nodige voordelen. De meest voor de hand liggende voordelen van een boot met een elektrische aandrijving: je vaart stil en schoon. Maar er is meer.

De voordelen van elektrisch varen

• Stil: niet alleen voor jezelf maar ook voor je omgeving. Genieten van je omgeving zonder dat je deze (ver)stoort. In bepaalde vaargebieden met veel natuur een uitkomst. Maar ook een zegen in bijvoorbeeld de Amsterdamse grachten of Giethoorn. Het zou zomaar kunnen dat een elektrische aandrijving in sommige vaargebieden in de toekomst verplicht gaat worden. Een elektromotor maakt bijna geen geluid. Alleen mensen die niet zonder een brul kunnen bij het gasgeven zouden dit als nadeel kunnen zien.
• Schoon: duurzaam varen want geen uitstoot. Jouw plezier is niet langer milieubelastend. Voelt goed toch?
• Goedkoper varen: een elektromotor heeft amper onderhoud nodig. Er zijn minder bewegende onderdelen en dus minder slijtage. Een groot verschil met een boot met benzine- of dieselmotor. Een elektrische sloep of een elektrische tender is dus onderhoudsarm. Daarnaast is het opladen van een accu in bijna alle gevallen goedkoper dan het tanken van brandstof.
• Krachtig: misschien heb je al eens in een elektrische auto gereden. Dan weet je hoe krachtig een elektromotor is. Dat is bij een elektrische boot natuurlijk niet anders. Meteen starten, snel optrekken, snel reageren, altijd voldoende kracht aanwezig.

De nadelen van elektrisch varen

Naast voordelen heeft elektrisch varen ook bepaalde aandachtspunten. Je zou dat de nadelen kunnen noemen. Het zijn in ieder geval punten die je je vooraf moet realiseren.

• Duurder in aanschaf: een nieuwe elektrische sloep of een elektrische tender is duurder in aanschaf. De benodigde accu en technologie is nou eenmaal (nog) niet goedkoop. Al zien we wel dat prijzen dalen. Je kunt er overigens ook voor kiezen je eigen sloep of tender om te bouwen.
• Langzamer: met een elektromotor ligt de maximumsnelheid doorgaans iets lager dan bij een conventionele sloep of tender.
• Actieradius: die is kleiner dan bij boten met een verbrandingsmotor. Met een volle accu kunnen de meeste boten tussen de 5 en 10 uur varen. Voor hoe de meeste mensen hun boot gebruiken ruim voldoende. Het hangt natuurlijk ook af van het gekozen accupakket. Maar als alles klopt is 60 tot 70 kilometer afleggen geen probleem.
• Oplaadpunt/walstroom nodig: die zijn er niet overal. Al hebben de meeste havens en aanlegplaatsen wel stroom. De accu mee naar huis en daar opladen kan ook. Zeker met de nieuwe lichtgewicht accu’s waarover verderop meer.

Vaarbewijs hoeft meestal niet

Een vaarbewijs heb je pas nodig als je elektrische boot harder gaat dan 20 kilometer per uur en/of langer is dan 15 meter. Net als bij andere boten. Door de lagere topsnelheid van een elektrisch aangedreven sloep heb je meestal geen vaarbewijs nodig.

Elektrisch varen, wat heb je nodig

Bepaal je vaarbehoefte

Wat heb je nodig bij elektrisch varen? Om deze vraag goed te kunnen beantwoorden moet je je eerst afvragen: hoe wil je je boot gaan gebruiken. Hoe lang wil je onafgebroken het water op kunnen. Hoe hard wil je kunnen varen.

Zowel voor een nieuw aan te schaffen elektrische sloep of elektrischte tender als voor het ombouwen van je eigen boot naar elektrisch varen kun je je vooraf een aantal vragen stellen.

Voor korte tochten kun je uiteraard toe met een minder sterke elektromotor en is er geen uitgebreid accupakket nodig. Ook speelt mee hoe zwaar je boot is, hoeveel personen er mee varen. Oftewel, wat is jouw vaarbehoefte. Deze zal bepalen hoe krachtig je motor moet zijn, hoeveel stroom je accu moet kunnen leveren en daarmee ook hoe sterk de lader moet zijn.

Hoe dan ook heb je altijd om te beginnen een elektromotor, een accu en een lader nodig.

De elektromotor

Net zoals bij een benzine- of dieselmotor zijn er elektromotoren met meer of minder vermogen. Dit vermogen drukken we uit in kW, kilowatt. Daarbij is 1 kW gelijk aan 1,36 pk. In de praktijk kun je echter stellen dat je het aantal kW ruim kunt verdubbelen om bij het vergelijkbare aantal pk te komen. Een elektromotor heeft namelijk ongeveer vier keer meer stuwvermogen dan een verbrandingsmotor. Zo geeft bijvoorbeeld een 6 kW elektromotor een vergelijkbaar vermogen van een 13 tot 15 pk sterke verbrandingsmotor.

Bij het bepalen welke elektromotor/welk vermogen het beste bij jouw boot past moet je dus kijken naar je vaarbehoefte en naar de boot. Hierbij kijkt men naar de zogenaamde rompsnelheid. Bij deze snelheid is de lengte van de golf gelijk aan de lengte van de boot. Meestal kan een boot iets harder, maar dit kost heel veel meer energie. Door een lagere kruissnelheid aan te houden doe je veel langer met je accu. Regel hierbij is dat de elektromotor niet meer dan 50% van zijn vermogen nodig moet hebben om de boot op deze rompsnelheid te houden. Liefst minder. Bij de meeste sloepen ligt de rompsnelheid rond de 12 kilometer per uur. Zo kun je dus bepalen welk vermogen de motor nodig heeft om een goede keus te zijn voor jouw boot.

De accu

Als je weet hoelang je onafgebroken op het water wilt zijn en welk vermogen de motor nodig heeft kun je een berekening maken om tot het vermogen van je accu(pakket) te komen. De som daarvoor is het aantal vaaruren maal het benodigde vermogen. De uitkomst van deze som is de benodigde accucapaciteit.

De capaciteit van een accu drukken we uit in Kwh, Kilowattuur. We leggen het kort uit: bij elektrisch varen worden accu’s van verschillende voltages, aangeduid met de letter V, gebruikt. Er zijn 6, 12, 24 en 48 volt accu’s. Op deze accu’s staat het aantal Ah aangegeven, dat staat voor ampére-uur. De capaciteit van een accu drukken we dan weer uit in Kwh, kilowattuur. Dat is V maal Ah. Een accu van 48 Volt met 100Ah heeft 48 x 100 = 4800 Wattuur oftewel 4,8 Kwh. Ingewikkeld? Er zijn heel wat bedrijven die je graag helpen om samen te kijken wat je nodig hebt. Maar dan zijn we er wat betreft het kiezen van een accu nog niet.

Lithium LifePo4 accu heeft voordelen

Naast de oude vertrouwde loodaccu, is er ook nog de AGM en de Gel-accu. Deze zijn ongeveer twee keer zo duur. De Lithium accu is de duurste. Alleen de loodaccu heeft onderhoud nodig. De AGM en Gel-accu gaan langer mee dan de loodaccu. De Lithiumaccu gaat het langste mee. Hier haal je ook de meeste stroom uit voordat de accu ermee stopt. Een loodaccu kan alleen rechtop geplaatst worden. Een Lithiumaccu kan ook liggend en zelfs op zijn kop.

De loodaccu wordt steeds vaker vervangen door een modernere Lithium LifePo4 accu. Deze is weliswaar duurder (al dalen ook hier de prijzen), maar heeft een aantal voordelen die dat prijsverschil ruimschoots goedmaken.

Om te beginnen gaat een loodaccu bij normaal recreatief gebruik tot aan zo’n 8 jaar mee. Bij een Lithiumaccu is dat tot aan wel 15 jaar.

Een loodaccu kun je tot aan zo’n 1000 keer ontladen. Bij een moderne Lithiumaccu is dat tot aan wel 3000 keer. Daar komt bij dat een loodaccu bij te diep ontladen vaak stuk gaat. Een Lithiumaccu niet omdat hij zichzelf op tijd uitschakelt. Ook heeft een Lithiumaccu er, in tegenstelling tot een loodaccu, geen probleem mee als hij even tussendoor geladen wordt als hij nog gedeeltelijk vol is.

En dan hebben we het misschien belangrijkste voordeel nog niet genoemd. Lithiumaccu’s zijn namelijk veel minder zwaar en kleiner dan loodaccu’s. Je sleept niet alleen veel minder kilo’s mee in je boot, er zijn er veel die gewoon draagbaar zijn. Dus mee naar huis nemen en daar opladen kan prima.

Lithiumaccu’s en loodaccu’s kunnen overigens ook in combinatie met elkaar worden gebruikt.

Accu laden met een acculader

Een elektrische boot heeft vaak een stroomaansluiting zoals we die kennen van een camper of een caravan. Stekker in het stopcontact en de andere kant (vaak met een blauwe stekker met drie gaten) in de stekkerdoos van de boot. Dat noemen we een walstroomaansluiting. Vrijwel elke elektrische boot heeft een meter waarop je kunt zien hoe vol je accu nog is. Je weet dus precies wanneer je moet laden. Dat kan tijdens een citytrip als je boot toch stil ligt, ’s nachts als je slaapt, of je neemt je lichtgewicht Lithium accu gewoon mee naar huis om op te laden. Zo is de accu weer vol voor het volgende rondje varen.

Wat je in ieder geval nodig hebt is een acculader. Bij een bepaalde accu hoort een bepaalde acculader. De capaciteit en het type van je accu, samen met de ingangsspanning bepalen welke lader je nodig hebt. Zo heeft een 12 volt accu ook een 12 volt acculader nodig.

Het aantal ampères, oftewel de stroomsterkte van de lader bepaalt hoe snel je accu vol is. Dit hangt af van de grootte en de capaciteit van je accu.

Het is natuurlijk aan te raden een lader te kiezen die je accu(pakket) gedurende één nacht helemaal kan opladen. De acculader goed afstemmen op je accu’s lukt het beste als je ze samen koopt. Je krijgt bij een leverancier een deskundig advies en weet dat het spul goed bij elkaar past.

De moderne laders kunnen meerdere accu’s tegelijk opladen. Dat is handig, omdat de meeste elektrische boten ook meerdere accu’s aan boord hebben. Een zogenaamde vier-banks acculader kan tot aan vier accu’s tegelijk opladen.

Accu laden met een zonnepaneel

Zonnepanelen helpen je accu’s vol te houden als je geen walstroomaansluiting hebt. We zien ze regelmatig op daken van campers en caravans. Eenzelfde installatie kan ook op een elektrische boot van pas komen. Hoe krachtig moeten de zonnepanelen zijn om genoeg stroom te leveren voor jouw behoefte?

Je zal eerst moeten uitrekenen hoeveel stroom je per dag nodig denkt te hebben. Tel van alle apparaten aan boord de ampèrages bij elkaar op. Dit reken je terug naar wattage ( Ampèrage x voltage = wattage). Wat je gedurende 24 uur nodig hebt noemen we Watt-uur per dag oftewel Wh/d. Ben je er nog? Je zonnepanelen moeten altijd meer leveren dan de maximale vraag. Zo kom je nooit zonder stroom te zitten. Ook bij het uitrekenen kun je natuurlijk de hulp inroepen van een deskundige.

Vervolgens moet er gekeken worden naar de beschikbare ruimte voor een zonnepaneel. Standaard zitten ze in een aluminium frame. Er zijn er echter ook die flexibel zijn en kunnen buigen. En dan heb je goedkopere (met minder opbrengst) en duurdere (met meer opbrengst op dezelfde oppervlakte). De kabel(s) van het paneel of de panelen moeten vervolgens naar de accu. In de buurt van de accu is een spanningsregelaar nodig. Deze voorkomt dat het paneel te veel stroom levert aan de accu.

Hybride varen

Nog niet helemaal overtuigd? Je kunt er ook nog voor kiezen om een elektromotor te combineren met een verbrandingsmotor. Dat heet hybride. Ook wel het beste van twee werelden genoemd. Je maakt gebruik van twee aandrijfsystemen. Hiermee is je actieradius groter. Voor veel mensen een belangrijk voordeel. Je kunt als je accu’s leeg zijn overschakelen naar de verbrandingsmotor die dan meteen je accu’s weer kan opladen. Deze combinatie is in te bouwen op vrijwel elke boot. De installatie is plug & play uitgevoerd. Er kan gekozen worden voor een separate hybride, waarbij de verbrandingsmotor en de elektromotor helemaal los van elkaar werken. Of de zogenaamde parallelle hybride. Dan werken beide motoren samen. De zogenaamde Combi Hybrid-motor is verkrijgbaar van 3,5 tot 50 kW. Genoeg kracht voor boten tot 8 meter of 50 ton. Hij is compact en compatibel met de meeste verbrandingsmotoren.

Nadeel is dat een combinatie van twee aandrijfsystemen, ondanks de compacte elektromotor, toch meer ruimte nodig heeft. Dit kan deels worden opgelost door de elektromotor de functie van de dynamo te laten overnemen die dan overbodig is.

Soorten elektromotoren

Net als bij de verbrandingsmotor zijn er ook binnenboord- en buitenboordmotoren met elektrische aandrijving. De eerste is heel krachtig en met name geschikt voor grotere boten. De tweede is aan de achterkant gemonteerd en is daarmee prima geschikt voor kleinere boten. Ze zijn compact en licht van gewicht. Soms hebben ze een ingebouwde accu. Meestal zijn ze aangesloten op een extern accupakket.

Ook is er nog de zogenaamde podmotor. Deze motor zit in de propeller en zit onder de boot. Ze maken met name zeiljachten en catamarans erg wendbaar en manoeuvreerbaar.

Elektrisch varen: merken elektromotoren

Op zoek naar een elektromotor? Er is voldoende keus. We noemen een aantal bekende merken die in ons land te koop zijn:

• Torqeedo: zowel langstaart als kortstaart elektrische buitenboordmotoren. Het merk bestaat sinds 2005. Het heeft verschillende series in het assortiment. Beginnend bij de lichtgewicht Ultralight serie voor kano’s en kayaks met 1 tot 3 pk. De serie Torqeedo Travel voor lichte motorbootjes met 2 tot 5 pk. Cruise R/T het powerpack voor motor- en zeilboten met 6 tot 25 pk. De Torqeedo Cruise Pod voor zeil- en motorboten. Tenslotte is er de Deep Blue serie met zeer krachtige binnenboord- en buitenboordmotoren en saildrives voor zeiljachten en motorboten met 25 tot 100 kW. Ook zijn er van dit merk 24 en 48 Volt lithium-ion accu’s verkrijgbaar.
• Waterworld: een Nederlands product. Binnenboordmotoren van 4,4 tot 20 kW. Podmotoren van 3,5, 8 en 18 kW. Saildrives van 10 en 20 kW. En 12, 24 en 48 volt LFP-accu’s.
• Bluenav: motoren waarmee je van elke boot een hybride boot maakt. De BlueSpin Outboard, voor aan de spiegel van je boot. De Inhull komt in de romp van de boot. De Stationary komt onder de romp.
• Yamaha: dit bekende merk heeft onder andere hele compacte en stille motoren. Door een verstelbare ophanging kunnen ze heel eenvoudig worden bevestigd.
• E-Propulsion: dit merk heeft een aantal binnenboordmotoren in het assortiment. Deze worden aangeboden als complete set. Zo heb je alle accessoires en de accu’s er meteen bij. Je kunt ervoor kiezen om dit pakket zelf in te bouwen of dit te laten doen. Er zijn ook buitenboordmotoren van dit merk te koop.
• GreenMarine: krachtig, duurzaam en zuinig. De elektromotoren van dit merk komen met 5 jaar garantie. De lichte GM 5 heeft 5 kW. De range loopt door tot aan de GM 35 met 35 kW.
• Wolong: elektromotoren met een mooi display en voorzien van een smartphone-app. Ze hebben een ingebouwde lithium-accu. Ze zijn er van 1 en 1,5 kWh.
• Minn Kota: de Minn Kota Endura elektromotor is marktleider voor deze motoren bij vissersboten. Er zijn verschillende types van de Endura. De Endura Max is een zogenaamde fluistermotor evenals de Endura Traxxis, Endura Riptide, Endura Terrova en Endura Ulterra.
• Haswing: als onderdeel van Suzuki levert dit merk een compleet assortiment van elektro- en fluistermotoren. Er zijn verschillende types Haswing motoren te koop. De Osapian is een standaard elektromotor voor roeibootjes en kleine bootjes. Het instapmodel is de Protuar, Deze is geschikt voor boten tot aan 8 meter. De Haswing Cayman is een motor voor aan de boeg van de boot, een zogenaamde boegmotor.
• Talamex: een eigen merk van Lankhorst Tasselaar met een zeer voordelige aanschafprijs. Simpele maar zeer betrouwbare elektromotoren. Ze zijn geschikt voor zoet en zout water. Op een display kun je zien hoe het met je accu staat.

Op zoek naar een elektrische sloep? Of een elektrische tender kopen?

Ook stil, schoon, goedkoop en krachtig varen met je eigen elektrische sloep of elektrische tender? In ons land is een breed assortiment elektrische sloepen en tenders te koop, zowel nieuw als gebruikt. We noemen een aantal merken:

• Navalia Cabine E-sloep: deze sloep is er vanaf de 550 Elektrisch met een lengte van 5,5 meter bij een breedte van 2,35 meter. De lengte loopt op tot aan 9,5 meter lengte en een breedte van 2,85 meter. Deze sloepen zijn van aluminium en zelflozend. Ze hebben een afsluitbare cabine, naar wens ook voorzien van een toilet. De Navalia 550 elektrische sloep is geschikt voor tot aan zes personen. De 550 heeft, net als de andere modellen, een e-Propulsion elektromotor van 6 kW. Via de 650, 700, 750, 800 en 950 komen we bij de 1050. Het op één na grootste model. Geschikt voor 16 personen. Hij is 9,5 meter lang en 2,85 meter breed. Hij haalt een snelheid van tot aan 10 kilometer per uur. Tenslotte is er nog de 11,5 meter lange Navalia elektrische salonsloep. Deze heeft standaard een 15 kW sterke Waterworld elektromotor. Upgraden naar 20 of 40 kW is mogelijk. Prijzen vanaf zo’n 20.000 euro.
• Reitdieper: de serie begint met de Reitdieper 490xl elektrische sloep met ruimte voor 5 tot 6 passagiers. De kuip is diep wat zorgt voor extra hoge rugleuningen. Bij een snelheid van zo’n 7 kilometer per uur kun je ongeveer 8 uur varen. Er is ook een 475, 550xl, 570 en Reitdieper 600, 630 en 635. Deze elektrische sloepen zijn uitgerust met een elektromotor en accupakket van e-Propulsion. Prijzen vanaf net boven de 20.000 euro.
• Maxima: de Maxima 600 elektrische sloep en 730 elektrische tender. De eerste is geschikt voor 6 tot 8 personen. Hij is 5,8 meter lang en 2,25 meter breed. Hij weegt 680 kilo. Deze polyesterboot kan tot maximaal 9 kilometer per uur varen. De tweede heeft heel wat luxe te bieden. Want deze elektrische tender heeft onder meer een ingebouwde koelkast, een cabriokap en een luxe kussenset in de aanbieding. Prijs respectievelijk rond de ruim 33.000 euro en bijna 59.000 euro.
• WB1: deze sloep, een Nederlands product, is er zowel met een dieselmotor, een combinatie waarmee je hybride kunt varen, als met een elektromotor. De hybride-versie heet de WB1 DE en is uitgerust met de Combi-ESP. Een combinatie van een krachtige dieselmotor en de efficiëntie van een elektromotor. Deze hybride sloep is 7,58 meter lang en 2,58 meter breed. De WB1 E met alleen elektromotor is gemaakt naar het concept van een sleepboot. Er is keus uit veel aanvullende opties en accessoires waarmee je je boot een persoonlijke tint kunt geven. De boten worden gebouwd in Alkmaar. Prijs op aanvraag.
• Aluship: bouwt de Aluship E-sloep en Aluship E-TNDR. Duurzaam door de elektrische aandrijving en onderhoudsvrij door het aluminium. De boten zijn voorzien van ingebouwde podmotoren. Hierdoor draaien ze om hun as. De E-sloep is er als 600, 650, 700, 750 en 800. Kenmerkend is het lichte gewicht en daardoor ook lage energieverbruik. Afhankelijk van het gekozen model is er ruimte voor 6 tot 12 personen. Naar wens kan er ook een cabine worden toegevoegd. Prijzen beginnen rond de 23.500 euro. De Aluship elektrische tender is er als 620, 670, 720, 770 en 840. De slanke lijn maakt deze tender soepel en stil. Prijzen vanaf ruim 2500 euro. Ook is er nog de Aluship E-Tyfoon. Een oersterke open consoleboot. Hij is gemaakt van zeebestendig aluminium. Schilderen is dus overbodig. Hij is er van 4,5 tot 7 meter lengte. Prijzen vanaf 15.000 euro.
• Coastliner: de Coastliner 500 elektrische sloep heeft een aangename aanschafprijs van net boven de 7500 euro. Hij is 4,98 meter lang en 1,95 meter breed. Je kunt er met tot aan zes personen mee varen. Hij weegt maar 340 kilo en is daarmee eenvoudig te traileren.
• Afweging elektrisch varen
• De voor- en nadelen van elektrisch varen hebben we bovenaan dit artikel al genoemd. Wel of niet kiezen voor elektrisch varen? Het is een afweging waarbij je vooraf enkele zaken tegenover elkaar moet zetten. Zo staat stil en duurzaam tegenover een grotere actieradius (mits genoeg brandstof). Bij de elektromotor kost het laden van de accu tijd. Bij een verbrandingsmotor ben je die tijd kwijt aan het extra onderhoud. Met een elektromotor blijf je ook in de toekomst overal welkom. Een elektromotor is een lichtgewicht vergeleken met een verbrandingsmotor. De aanschaf van elektrisch is duurder, in het gebruik is het weer goedkoper.
• Wil je rust als je gaat vissen. Of wil je kunnen racen met je vrienden. Maak je korte of lange tochten. Bij twijfel zijn er in ons land een hele reeks bedrijven die je graag adviseren. Ze brengen je vaarbehoefte in kaart en kunnen zo samen met jou bepalen welke manier van varen het beste bij je past.

Afweging elektrisch varen

De voor- en nadelen van elektrisch varen hebben we bovenaan dit artikel al genoemd. Wel of niet kiezen voor elektrisch varen? Het is een afweging waarbij je vooraf enkele zaken tegenover elkaar moet zetten. Zo staat stil en duurzaam tegenover een grotere actieradius (mits genoeg brandstof). Bij de elektromotor kost het laden van de accu tijd. Bij een verbrandingsmotor ben je die tijd kwijt aan het extra onderhoud. Met een elektromotor blijf je ook in de toekomst overal welkom. Een elektromotor is een lichtgewicht vergeleken met een verbrandingsmotor. De aanschaf van elektrisch is duurder, in het gebruik is het weer goedkoper. Wil je rust als je gaat vissen. Of wil je kunnen racen met je vrienden. Maak je korte of lange tochten. Bij twijfel zijn er in ons land een hele reeks bedrijven die je graag adviseren. Ze brengen je vaarbehoefte in kaart en kunnen zo samen met jou bepalen welke manier van varen het beste bij je past.